Z osobistego przewodnika po Puszczy

Dzisiejszy post to mała autoreklama, ale też zachęcenie do wspierania niezależnych organizacji ekologicznych i miesięcznika Dzikie Życie:
„Kiedy w Europie od czasów reformacji rozwijały się intensywnie miasta i produkcja, a handel i rozwijający się kapitalizm wchłaniały drewno z ostatnich jej lasów, Józef Bystrowski ślęczał w klasztorze nad Narwią z gęsim piórem w ręce, przepisując modlitwy i widząc przez okno sylwetę cerkwi. Kilkadziesiąt kilometrów na wschód, nad tą samą rzeką, wśród bagien nieuregulowanych rzek i powałów niewywożonych drzew uganiały się ostatnie europejskie żubry. W dekrecie z roku 1567 czytamy, by leśniczy w Puszczy Białowieskiej łubia i łyka derty ne zaboroniał, jako pered tym bez kwitow i peczatej. Widzimy więc, że król dbał, by jego słudzy, osocznicy i ludzie ubodzy w puszczy mieszkający nie czuli się pokrzywdzeni, choć równocześnie puszcza była już wtedy strzeżoną królewszczyzną. Widzimy też, że ludzie żyjący w tych lasach litewskich mówili przed blisko pół tysiącem lat gwarą ruską, bo też –– jak podaje wielu badaczy –– w XV wieku, gdy ustały wojny i najazdy, zaczęła się od południa i północnego wschodu kolonizacja puszcz ruskimi, prawosławnymi osadnikami pochodzenia wołyńskiego i przodkami dzisiejszych Białorusinów wywodzącymi się z plemion Dregowiczan. Majątki otaczające puszczę były własnością szlachty częściowo polskiej i spolonizowanej, potomków rodów litewskich oraz ruskich bojarów. Musimy pamiętać, że w Wielkim Księstwie Litewskim przeważali Rusini. Jak pisze polski historyk Marceli Kosman „Prawo określało Litwinów i Rusinów jako tubylców, pozostałych zaś – w tym Polaków – zaliczano do cudzoziemców.” W miarę upływu czasu następowało jednak przemieszanie, wcześniej dość jednolitej, struktury etnicznej. [...] Jan Jerzy Karpiński, dyrektor parku narodowego przed wojną i w pierwszych latach powojennych pisał, że Puszcza Białowieska jest wśród naszych lasów równie cenna jak Wawel wśród wielu innych pamiątek narodowych. Wielowiekowa patyna puszczy – to jej kilkusetletnie dęby, lipy, wiązy, sosny i świerki rosnące w Parku Narodowym. U stóp ich przewija się historia Polski na taśmie czasu i wielkich wypadków dziejowych. Wiele lat później Czesław Miłosz ponownie przyrównał puszczę do Wawelu apelując, by objąć ją całą parkiem narodowym i pisząc, że obecna gospodarka leśna w puszczy jest jak rozbieranie Wawelu na cegły. Co ciekawe, pierwsze zdania o tym, że cała puszcza zasługuje na park narodowy znajdujemy w polskiej prasie już w 1930 roku (Słowo Pomorskie, 10. 08. 1930). [...]”
To fragmenty pierwszego rozdziału przewodnika osobistego po Puszczy Białowieskiej i okolicach. Będzie drukowany w odcinkach w „Dzikim Życiu” od nowego roku, dlatego bardzo polecam jego prenumeratę!  Prenumerując Dzikie Życie (to tylko 50 zł rocznie) wspiera się niezależną prasę zajmującą się ochroną dzikiej przyrody!