Czy dialog jest potrzebny i możliwy?

Starosta hajnowski zaprasza na 28-go lutego przedstawicieli organizacji pozarządowych do „Platformy współpracy na rzecz zrównoważonego rozwoju Puszczy Białowieskiej”. Na tym spotkaniu mają być dopiero ustalone ostatecznie cele i zadania projektu mającego na celu stworzenie platformy dialogu i współpracy.
Na terenie Puszczy przebywa grupa aktywistów Greenpeace, żeby przyjrzeć się jak wygląda realizacja obietnic ministra. Trwa sprawdzanie w terenie, czy obszary, które według obietnicy powinny być wyłączone z wycinania drzew, faktycznie są wyłączone. Spotkaliśmy się dzisiaj, żeby porozmawiać o sytuacji w regionie Puszczy. Ktoś z Greenpeace powiedział, że myślą nad spotkaniami z ludźmi i prowadzeniem z nimi rozmów. Zawsze uważałem, że trzeba rozmawiać. Tym bardziej, że dla nas rozpoznanie autentycznych obszarów konfliktu ochrony z interesami ludzi i zapewnienie osłon dla ludzi bezpośrednio związanych z gospodarką leśną jest szczególnie ważne. Ale nie każde spotkanie jest okazją do rozmowy. Brałem udział w kilku „spędach” lokalnych działaczy i krzykaczy (nazywam tak ludzi, którzy w miarę wystąpień „rozkręcają się” i zamiast argumentów merytorycznych używają populistycznych haseł, przypisując oponentom demagogiczne właściwości i sugestie w rodzaju pytań >kto im płaci?< lub personalnych odniesień >oni w Boga nie wierzą<). Nikt nie moderował takich spotkań i sprowadzały się one do artykułowania swoich pretensji i zarzutów zgromadzonych oponentów, bardzo często dalekich od prawdy. To klasyczny przykład na opisany przez E.O.Wilsona konflikt kultury przednaukowej z kulturą naukową. Jeśli dla ojca i dziadka brzoza to był chwast, który trzeba wycinać, to nawet jakiś profesor nie będzie dzisiaj autorytetem jeśli mówi, ze trzeba tę brzozę zostawić z powodów przyrodniczych! Człowiek jest taki, jakie jest jego doświadczenie – doświadczenie rolnika może być kompletnie inne niż doświadczenie naukowca badającego ekosystem. Czy mimo to mogą się porozumieć? Czy ma sens „środkowa droga” między popularnym wierzeniem a faktem naukowym? Jakie warunki muszą być spełnione, żeby był dialog a nie wzajemne oskarżania? Dla socjologa każde spotkanie jest dobre, dla polityka takie, które przynosi mu sukces, podobnie dla przedstawicieli grup interesu. Ale jeśli zależy nam na jakichś wartościach – a tutaj rozmawiamy o wartościach Puszczy Białowieskiej – dobre spotkanie jest tylko wtedy, kiedy prowadzący je kontroluje prawdomówność stron. Przyzwyczailiśmy się, że środki przekazu powtarzają opinie stron sporu bez zastanowienia się, czy są one prawdziwe, tylko dlatego, że głoszący je reprezentują jakieś pozycje – nie ma to nic wspólnego z obiektywizmem, raczej z niefachowością dziennikarza, który się nie przygotował i nie wiedział kiedy jego gość mija się z prawdą. Warunkiem dialogu jest więc moderowanie wypowiedzi stron pod kątem sprawdzonych, rzetelnych informacji. Moderator nie może reprezentować interesów żadnej ze stron, ale musi stać na straży prawdy. Jeśli oba lub jeden z tych warunków nie są spełnione dialog zamienia się w rozgrywkę przy znaczonych kartach. Nie warto wówczas brać w takiej grze udziału. A czy praktycznie jest możliwy dialog w sprawach Puszczy, skoro padały argumenty w rodzaju „nie, bo nie”? Na poziomie oddolnym na pewno tak – indywidualne spotkania zawsze mogą mieć miejsce. Na poziomie szerszym – być może takim miejscem spotkania mógłby być park narodowy, ale czy może? Czy w obecnych realiach politycznych dyrekcja parku nie jest zbyt uwikłana w sprawy polityczne i grup interesu? Mimo wszystko to właśnie instytucje państwowe (narodowe) powinny być gwarantem dialogu ze społeczeństwem. JK.