Kto naprawdę stworzył pierwszy rezerwat?

Puszcza Białowieska przetrwała do naszych czasów dzięki wielu, różnym czynnikom. Z pewnością jednym z ważniejszych był brak spławnych rzek i oddalenie tego litewskiego lasu od większych skupisk ludzkich. Te przyczyny skłaniały władców do traktowania jej jako łowiska a nie magazynu drewna. Oczywiście, nikt nie chronił puszczy z miłości do przyrody, bo w czasach historycznych takie uczucie nie istniało.
W nowszych czasach milowym krokiem do niszczenia puszczy było doprowadzenie do samej Białowieży, przez środek lasu, linii kolejowej (od wielu lat nieczynnej, którą lokalne władze hajnowskie chciałyby dzisiaj ponownie uruchomić). Pisze o tym prof. Paczoski: nie byłoby możliwe wycięcie puszczy na taką skalę w czasie pierwszej wojny światowej, gdyby nie carska linia kolejowa. W okresie międzywojennym Polacy „unowocześnili” tę linie wycinając wokół torów szeroki pas lasu, a przede wszystkim oddali wycinanie puszczy w ręce angielskiej firmy drzewnej, poniekąd kontynuując gospodarkę z czasów wojny. Przy różnych okazjach lubimy się chwalić, że mamy tutaj najstarszy park narodowy, utworzony z leśnictwa „Rezerwat” powołanego w 1921 roku. Oczywiście, chwała Szaferowi, Lilpopowi i innym przyrodnikom za zabiegi, by ten mały kawałek puszczy chronić, także przed zachłanną angielską "Centurą", ale paradoksalnie, to właśnie Niemcy, którzy potwornie puszczę wyrżnęli podczas wojny – utworzyli tutaj pierwszy rezerwat i po prawdzie to Hugo Conwentzowi należałoby postawić w Białowieży pomnik lub chociaż nazwać jego imieniem ulicę. Już w 1915 roku ten europejski propagator idei parków narodowych i pomników przyrody, oraz wybitny uczony – botanik wskazywał, że obszar w widłach Narewki i Hwoźnej należy bezwzględnie chronić. Powoływał się później na niego Władysław Szafer, ale najważniejsze, że Conwentzowi udało się ten fragment puszczy uratować przed eksploatacją i de facto utworzyć tam rezerwat! Możemy mu tylko zarzucać, że nie powstrzymał niszczenia pozostałej części puszczy, ale i tak proszę wskazać kto jeszcze wyłączył podobny obszar z eksploatacji? Kiedy w roku 1918 paleobotanik Jerzy Lilpop sfotografował obecny obszar ochrony ścisłej BPN, podpisał go: „Rezerwat”, widocznie tak już wówczas był nazywany! Znając skrupulatność Niemców możemy przypuszczać, że z tamtych czasów zaczęła się niechęć lokalnej ludności do „rezerwatu”. Mamy więc fizyczny dowód, że jeszcze przed powołaniem polskiego leśnictwa „Rezerwat” obszar ten był już chroniony i był nazywany rezerwatem. Wkład Polski w ochronę Puszczy Białowieskiej nie jest więc tak zasadniczy i jedyny. Mija blisko 100 lat od faktycznych początków ochrony obszaru w widłach Narewki i Hwoźnej i udało się w tym czasie zaledwie podwoić powierzchnię małego parku narodowego, utworzonego właściwie przez niemieckiego uczonego z początku wieku. Co prawda w Białowieży przybyło wiele kamieni „ku czci” (ani jeden nie odnosi się do Hugo Conwentza, a z upływem lat utworzenie parku przypisuje się wielu kolejnym postaciom), ale wiele różnych rządów nie było stać na objęcie puszczy parkiem narodowym, czyli właściwie pozostajemy przy idei pewnego Niemca z Gdańska, z roku 1915.