Co się nie zachowało i o kilku prekursorach ochrony Puszczy

Proponuję kilka fotografii obiektów, które nie przetrwały do naszych czasów:

Ten pomnik wzniesiony w Zwierzyńcu na pamiątkę polowania Aleksandra II, prawdopodobnie wg projektu M. Zichy'ego przetrwał szczątkowo (tylko odlew żubra), ale niezgodnie z przynależnością do miejsca stoi dzisiaj w Spale.

Na poprzednim zdjęciu widać w oddali po lewej fragment budynku, to własnie ten obiekt - Dom Myśliwski, który spłonął w okresie międzywojennym

Nie zachowała się też stara, pierwotna zabudowa wsi puszczańskich i nawierzchnia ulic. Tutaj widok na Pogorzelce w czasie pierwszej wojny światowej.

Także ten fantazyjnie zdobiony drewniany pawilon wzniesiony przy początku parku pałacowego na przyjazdy carów, przy końcowym peronie w Białowieży uległ zniszczeniu w okresie międzywojennym.

.. i na koniec fotografia pałacu carskiego, prawdopodobnie najstarsza z licznych jego fotografii, pochodząca z książki Karcowa z roku 1902.

Starszy od wszystkich tych nieistniejących dzisiaj obiektów jest jesion przy drodze objazdowej, jeden z największych w Puszczy Białowieskiej, pamiętający jeszcze czasy królewskie...

Natomiast szczęśliwie przetrwała puszcza. Najlepiej zachowała się na obszarze wyznaczonym pod ochronę już na początku XX wieku przez  światowej sławy wybitnego niemieckiego botanika z Gdańska, Hugo Conwentza. Wybrał on w roku 1915 obszar w widłach Narewki i Hwoźnej, jako najlepiej zachowany w puszczy, pod park natury. Pod zdjęciem z roku 1918, wykonanym przez znanego biologa Jerzego Lilpopa figuruje podpis: „rezerwat”. Jednak formalnie pierwszy polski rezerwat powołano w 1921 roku jako obszar ochronny – „Leśnictwo Rezerwat” (w sumie utworzono wówczas 5 rezerwatów). W 1924 roku przemianowano go w „Nadleśnictwo Rezerwat” a od 1932 w park narodowy. Pierwszym kierownikiem tego poprzednika parku narodowego w roku 1921 został Józef Paczoski (1864 – 1942). Człowiek ten, uważany jest za jednego z najwybitniejszych polskich przyrodników, zakochany w przyrodzie nie dbał o osobiste zaszczyty. Stworzył kierunek botaniki – fitosocjologię i jako jeden z pierwszych na świecie wskazywał, że gatunki zależą od swojego siedliska. Apelował o zmianę eksploatacyjnego podejścia do lasu i cenił naturalność. W Białowieży krąży opowieść o tym, jak stając na drodze zabronił swemu ówczesnemu zwierzchnikowi, dyrektorowi Lasów Państwowych, wjazdu samochodem do rezerwatu. Znane są jego protesty przeciw eksploatacji puszczy. Na skutek konfliktów z dyrekcją Lasów Państwowych w roku 1928 został zwolniony bez wypowiedzenia umowy o pracę. Jak widzimy, od samego początku ochrony przyrody w Puszczy Białowieskiej ścierały się tu różne poglądy na tę ochronę. Rozporządzenie o przemianowaniu późniejszego „Nadleśnictwa Rezerwat” w park narodowy zostało wydane w roku 1932. Był to niewątpliwie sukces przyrodników, lecz – jak słusznie zauważa Simona Kossak w albumie „Park narodowy w Puszczy Białowieskiej” - pod ochroną ścisłą było wówczas zaledwie 0.9% powierzchni Puszczy! Trudno więc ten krok nazywać sukcesem polityki ochroniarskiej państwa. Było to raczej wymuszone ustępstwo na rzecz przyrodników, na czele z Władysławem Szaferem.