Zatrzymać wodę w Puszczy

Puszcza Białowieska boryka się z problemem suszy i spadkiem poziomu wód, co przekłada się na zamieranie drzewostanu i zagrożenie pożarowe. Lasy Państwowe i RDOS mają obowiązek podejmować działania zatrzymujące wodę w Puszczy poprzez budowę urządzeń piętrzących – takie działania od lat podejmują u siebie Białorusini. Zamiast tego Nadleśnictwa Puszczy udrażniają jednak rowy odprowadzające wodę oraz skupiają się na przygotowywaniu wycinki wysychającego drzewostanu.

Od kilku lat Lasy Państwowe obarczają winą za zamieranie drzewostanu organizacje pozarządowe, które są przeciwne usuwaniu drzew. Okazuje się, że Lasy Państwowe i RDOS mają obowiązek budować małą infrastrukturę retencyjną, której celem jest zahamowanie odpływu wód z Puszczy. Wynika to z planu zadań ochronnych (PZO) dla obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska. Dokument ten definiuje zagrożenie - melioracje i osuszanie - dla chronionych siedlisk podmokłych oraz związanych z nimi gatunków jak bocian czarny. Celem działań ochronnych dla tych przedmiotów ochrony jest utrzymanie właściwych stosunków wód powierzchniowych i podziemnych lub utrzymanie właściwych stosunków wód w puszczańskich ciekach.

Działaniem ochronnym ujętym w PZO jest utrzymanie właściwych stosunków wodnych w zlewniach puszczańskich cieków, poprzez opracowanie i projektu spowolnienia spływu wód w ciekach Puszczy Białowieskiej z zastosowaniem bystrotoków. Realizacja projektu została przewidziana na lata 2015-2025 - w okresie obowiązywania Planu Zadań Ochronnych. Podmiotem odpowiedzialnym za wykonanie jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska oraz LP.

Wymiana korespondencji pomiędzy Fundacją Dzika Polska a RDOS i nadleśnictwami potwierdziła, że pomimo pogarszającej się sytuacji hydrologicznej, coraz dłuższych okresów z niedoborem opadów, oraz obowiązku wynikającego z Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska w ostatniej dekadzie nie zostały zbudowane żadne urządzenia piętrzące wodę w obrębie kompleksu leśnego[1].

Sprawdziliśmy również w terenie jak funkcjonują zbudowane wcześniej urządzenia piętrzące oraz rowy odwadniające. Wyniki naszej pracy przedstawiliśmy w raporcie. Połowa odnalezionych obiektów piętrzących znajdowała się w niewłaściwym stanie, wynikającym głównie z braku konserwacji i napraw, przez co urządzenia piętrzące nie spełniają swojej funkcji. W Puszczy działa wiele rowów odwadniających o łącznej powierzchni 33,65 ha, wiele z nich jest zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie urządzeń piętrzących. Rowy utrudniają, a miejscowo uniemożliwiają zatrzymywanie wody. Nie znaleźliśmy śladów potwierdzających zasypywanie rowów odwadniających, wręcz przeciwnie - okazało się, że niektóre rowy odwadniające były celowo udrażniane, co zostało przewidziane w planach urządzania lasu.

Niewłaściwy stan wielu bystrotoków, niedostateczna ich liczba w połączeniu z działającymi rowami odwadniającymi skutkuje szybkim odprowadzaniem wody, osuszaniem Puszczy, spadkiem poziomu wód, zwiększa zagrożenie pożarowe.

Lasy Państwowe i RDOŚ powinny skupić się na przeciwdziałaniu wysychania Puszczy a nie likwidacji skutków przesuszenia poprzez kolejne wycinki drzew. Podczas gdy w Białoruskiej części Puszczy od lat realizowane są projekty nakierowane na zatrzymywanie wody na rozległych obszarach polskie Ministerstwo Środowiska i Lasy Państwowe nie robią nic w kierunku retencji wody, dodatkowo ułatwiając jej spływ. Przekłada się to na zamieranie drzewostanu oraz przygotowywanie kolejnych planów wycinki. Jeśli chcemy zatrzymać niekorzystne trendy niezbędne jest podjęcie natychmiastowych prac mających na celu zatrzymanie wody w Puszczy Białowieskiej – konserwacja istniejących urządzeń piętrzących, budowa nowych urządzeń oraz zbiorników retencyjnych, wstrzymanie wpływu rowami odwadniającymi, renaturyzacja cieków.

Zachęcamy do zapoznania się z raportem, który przygotowała Fundacja Dzika Polska:

http://dzikapolska.org/wp-content/uploads/2019/08/RAPORT-CALY-BYSTROTOKI-19-sierp.pdf

więcej informacji:

Adam Bohdan- 532284313

Dawid Każmierczak - 697583699

Michał Książek - 531865844

[1] Nie licząc zbiorników retencyjnych, utworzonych na terenach nieleśnych w celach przeciwpożarowych