Zima na Polanie

 

Polana Białowieska jest największą polaną osadniczą w polskiej części Puszczy Białowieskiej. Zajmuje powierzchnię ok. 1350 ha. Jej początki można datować na przełom XVI i XVII wieku, kiedy to przy królewskim dworze myśliwskim założono 25. morgowy folwark, o którym pierwszą wzmiankę znajdujemy w inwentarzu z 1696 roku. Folwark ten dał początek wsiom po wykarczowaniu lasu.

Pod koniec XVIII wieku Białowieża była niewielką osadą na małej, śródleśnej polanie, liczyła zaledwie 20 siedzib, ale ich liczba stopniowo rosła. Powiększała się też Polana - w 1784 roku zajmowała powierzchnię 765 ha, w 1902 roku - 1267 ha, a w 1928 roku - 1367 ha. Presja na puszczę narastała.

Pojawiły się wsie Stoczek, Podolany i Zastawa, a w drugiej połowie XIX wieku dołączyła do nich wieś  Krzyże. Dzisiaj wszystkie one łączą się ze sobą, tworząc miejscowość Białowieżę.

W początkach XIX wieku istniała na obecnej polanie (w pobliżu tzw. Drogi Browskiej) jeszcze jedna osada, a może tylko folwark –– Krzysztofowo (Krysztapowo), założona przez Krzysztofa Engelghardta, leśniczego i zarządcę białowieskiego folwarku w okresie tuż po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej. Założył on w swoim domu pierwszą w Białowieży szkołę. Próbował też wprowadzić porządek w puszczy i apelował do władz w Wilnie i Petersburgu o przywrócenie dawnych osoczników, by ratować puszczę przed postępującą dewastacją i rabunkiem ze strony ludności.

Obecnie występuje tendencja do zmniejszania się powierzchni Polany Białowieskiej, w drodze powrotu lasu na porzucone grunta uprawne. Tyle, w wielkim skrócie, informacji historycznych o Polanie Białowieskiej. A tak wygląda teraz, kiedy mamy wreszcie prawdziwą zimę…