O Puszczy w ministerstwie

Rezerwat Władysława Szafera, 20.10.2015 r.

28 października w Ministerstwie Środowiska odbyła się konferencja pt. „Stan ekosystemów leśnych Puszczy Białowieskiej”. Szczególnie wiele uwagi poświęcono trwającej gradacji kornika drukarza w Puszczy Białowieskiej, skutkującej podażą dużych ilości martwego drewna co zdaje się, przeraża leśników.
Zjawisko zostało skomentowane zarówno przez leśników, jak i naukowców od lat badających złożoność i dynamikę gradacji, jak również dynamikę ekosystemów leśnych. Zauważono, że badamy procesy przyrodnicze od stosunkowo krótkiego czasu i na tej podstawie nie potrafimy właściwie oceniać zachodzących zmian i ich skutków. Stoimy jedynie przed wyborem – usuwać martwe świerki niszcząc młode pokolenia drzew, które pod nimi się pojawiają lub zachować i obserwować naturalne procesy i naturalne odnowienie drzewostanu. Zarówno zwolennicy ingerencji, jak i ochrony nieingerencyjnej byli zgodni co do tego, że w obecnych uwarunkowaniach (duża powierzchnia rezerwatów i parku narodowego) walka z kornikiem poprzez usuwanie świerków jest z góry skazana na niepowodzenie. Leśnicy podnosili sztuczny problem, twierdząc, że stoimy przed wyborem ochrony procesów przyrodniczych lub ochrony siedlisk i gatunków szczególnie tych ujętych w sieci Natura 2000. Wielu prelegentów odpowiadało, że w Puszczy priorytet ochrony stanowią gatunki puszczańskie, którym nie zagrażają naturalne procesy.
Okazało się, że RDLP w Białymstoku już przygotowało aneks do planu urządzania lasu przewidujący podniesienie poziomu pozyskania drewna. Stanowisko organizacji pozarządowych przedstawił Adam Bohdan, wyrażając w szczególności zaniepokojenie wykonaniem w Nadleśnictwie Białowieża dziesięcioletniego planu urządzania lasu w czteroletnim (zaledwie) okresie, apelując jednocześnie o nieuzgodnienie aneksu do obowiązującego planu. Także wicedyrektor GDLP – Janusz Zaleski bronił obecnego poziomu pozyskania drewna, nie widząc potrzeby do jego podnoszenia.
Dość oryginalną i intrygującą interpretację prawną przedstawiła dr hab. Ewa Czech z UWB. Wg jej oceny niepohamowana gradacja kornika może skutkować szkodą w środowisku, a leśnicy mają obowiązek bezwzględnego usuwania biotycznego zagrożenia dla lasu, natomiast obecny stan stwarza zagrożenie dla przebywających w puszczy osób. Jej zdaniem ewentualne wypadki będące skutkiem upadku martwych drzew mogą skutkować pozwami cywilnymi wobec leśników. Odpowiedział jej (również prawnik) wiceminister Piotr Otawski, jego zdaniem  naturalne procesy nie mogą skutkować szkodą w środowisku, natomiast zagrożenie powodowane martwymi świerkami jest nieuzasadnione, gdyż wg statystyk na wywrócenia bardziej podatne są drzewa żyjące niż martwe, co nie oznacza, że dla poprawy bezpieczeństwa powinniśmy wycinać masowo lasy. Wg Otawskiego, idąc jej tokiem rozumowania, powinniśmy zacząć spłycać Wisłę, ponieważ również jest niebezpieczna, gdyż zdarzają się w niej utopienia. Jak słusznie zauważył dr hab. Bogdan Jaroszewicz Pani profesor zapomniała o tym, iż Puszcza Białowieska stanowi obiekt światowego dziedzictwo UNESCO i z tego tytułu również obwarowana jest pewnymi zasadami ochrony, gdyż Polska zobowiązana jest do wdrażania międzynarodowych konwencji.
Zdjęcia z konferencji
Jak zwykle bywa na takich spotkaniach, nikt nikogo nie przekonał do swojej racji. Dr hab. Jacek Hilszczański podsumował, że bardzo podobne spotkania na temat Puszczy Białowieskiej, na których przedstawiane są takie same argumenty, odbywają się regularnie od kilkudziesięciu lat i stają się coraz mniej emocjonujące i interesujące.

A.B.