Jak to było przed wojną

W puszczy leży jeszcze trochę śniegu i trzyma mróz, ale prognozy przewidują, że to już ostatnie dni takiej zimy, bo zbliża się ocieplenie i deszcz. Zbliża się też nowy projekt dotyczący zarządzania całą puszczą. W ciągu 80 lat podejście do tego kompleksu leśnego zmieniło się diametralnie, skoro w 1934 roku (a więc po ogromnej dewastacji puszczy w czasie I wojny światowej a potem przez Centurę) czytaliśmy w prasie takie zdania: „W Puszczy Białowieskiej istnieje nadmiar starodrzewu. 

Za rosyjskich czasów nie prowadzono tutaj racjonalnej gospodarki. [...] – Kiedy dojdziemy panowie, do normalnego życia w całej puszczy? – pytam towarzyszącego nam inżyniera. – Chyba nie prędzej, jak za 200 lat – odpowiada z miłym uśmiechem. [...] Około południa dojeżdżamy wreszcie do Hajnówki, tej stolicy polskiego drzewa. Zwiedzamy szkołę przemysłu drzewnego, a potem nowoczesne tartaki rozmieszczone w olbrzymich halach. Widać składy drzewa przerobionego. Deski, kantówki i belki ułożone systematycznie w tzw. „sztabach”. Inżynierowie, tłumaczą, objaśniają i sypią cyframi. [...] Z wielką dumą pokazywano nam belki rozmiaru 3x9 mtr. Przeznaczone dla Afryki Południowej [...] Naturalnie dla Białowieży, która posiada dużo starodrzewu, tego rodzaju zapotrzebowanie jest niezmiernie pożądane. [...] Niedawno byli tutaj importerzy angielscy. Kiedy zobaczyli olbrzymie belki, kiedy się im uważnie przyjrzeli, poczęli wołać: ‘Ależ nie wiedzieliśmy, że macie 3x9 w takim doskonałym gatunku. Naturalnie, będziemy to brać masami’. I dlatego prawdopodobnie wśród wielu toastów, które tegoż dnia w miejscowym klubie wzniesiono, najmilszy był dyrektorowi Loretowi toast: - Niech żyje nam 3x9 lat...” Cytaty pochodzą z artykułu „Zasłużona duma administracji Lasów Państwowych” z 2 czerwca 1934 r. opublikowanego w Dzienniku Białostockim. Na koniec czytamy w tym artykule: „tartak w Hajnówce stanie się niebawem największą fabryką drzewną w środkowej Europie”. Wiele bardzo ciekawych artykułów, odnoszących się do Puszczy Białowieskiej i panujących tutaj stosunków w okresie międzywojennym, pochodzących z tego dziennika możemy przeczytać w publikacji „Lasy Drugiej Rzeczpospolitej w dawnych zapisach prasowych” pod redakcją Jarosława Krawczyka, wydanej przez Centrum Informacyjne Lasów Państwowych. Sporo tam opisów kradzieży drzewa i różnych zbrodni (czytając te relacje można dojść do wniosku, że bycie leśniczym w tym okresie wiązało się z narażeniem życia), m.in. historia zamordowania z samopału leśniczego, który wymagał okazania zezwolenia na zbieranie jagód w lesie państwowym. Historia tego leśniczego do dzisiaj żyje w różnych wersjach w lokalnych legendach, chociaż bez tragicznego finału. Ja ją słyszałem raz jako opowieść dziecka, będącego świadkiem jak leśniczy zdeptał zebrane przez to dziecko jagódki a innym razem, jak to okrutny strażnik parku narodowego wysypał i podeptał jagódki zebrane przez babcię.