Jak to było przed wiekiem (czyli kornik wiecznie żywy)

Głazy z pamiątkowymi tablicami - po lewej poświęcona pamięci prof. Paczoskiego

Przed 90 laty, jesienią w roku 1923 kierownikiem naukowym rezerwatów (wówczas w Puszczy Białowieskiej poza Leśnictwem Rezerwat utworzono też rezerwat przyszosowy) został wybitny botanik (od roku 1925 z tytułem profesora) Józef Paczoski. Urodzony na Wołyniu, związany naukowo z Uniwersytetem Poznańskim, członek korespondencyjny Polskiej Akademii Umiejętności. Był twórcą podstaw fitosocjologii, uczonym o renomie międzynarodowej. Dzisiaj wspomina się go czasami jako pierwszego dyrektora Białowieskiego Parku Narodowego, chociaż formalnie nim nie był, bo i nie było parku.

Ze strony Encyklopedii Puszczy Białowieskiej można ściągnąć zeskanowaną książkę J.Paczoskiego z roku 1930 „Lasy Puszczy Białowieskiej”

Wokół postaci Józefa Paczoskiego krąży w Białowieży wiele opowieści a nawet legend, jak to z bronią w ręku zatrzymał samochód jadący do rezerwatu. Prawda była nieco inna choć i tak postawa Paczoskiego zasługuje na najwyższe uznanie. Z powodu proochroniarskich poglądów był szykanowany a zdarzenie, które dało przyczynek legendzie dotyczy sytuacji kiedy to złożył rezygnację ze stanowiska po tym, gdy do Rezerwatu wjechali samochodem intendent Lasów Państwowych Taborowski i naczelnik Zarządu Okręgowego Lasów w Białowieży Zaniewski, wiozący dygnitarzy państwowych. Józef Paczoski protestował też przeciw braku statusu parku narodowego, którego zresztą nie doczekał, bo park narodowy utworzono dopiero w 1932 roku. Dnia 31 lipca 1928 roku, po pięciu latach na stanowisku nadleśniczego w Nadleśnictwie Rezerwat prof. Józef Paczoski zostaje usunięty z pracy bez wypowiedzenia, przez nowego dyrektora Lasów Państwowych w Białowieży – Antoniego Syma. Pretekstem jest raport z lustracji inspektora Lasów Państwowych Leona Biehlera stwierdzający, że w rezerwatach panuje kornik i że dalsze ich istnienie wywoła przyrodniczą katastrofę. W roku 1929 do Białowieży przybyła kolejna komisja uczonych i stwierdziła, że protokół z lustracji inspektora Lasów Państwowych jest oszczerstwem. Po odwołaniu Paczoskiego, w tym samym roku 1928 kierownictwo przejął leśnik Jan Jerzy Karpiński. Wkrótce się okazało, że jest on kontynuatorem pracy profesora a nawet w roku 1930 powstaje brama wejściowa 

z „nielegalnym” wówczas napisem „Park Narodowy”.

Józef Paczoski jest w Białowieży upamiętniony nazwą drogi prowadzącej do bramy Rezerwatu i tablicą na pamiątkowym kamieniu przy wejściu do historycznego Rezerwatu.