Jak pomóc przyrodzie, która sobie szkodzi...

Dnia 5 września w ośrodku „Jagiellońskie” LP odbyło się trzecie spotkanie w ramach prac nad planem zadań ochronnych obszaru naturowego Puszcza Białowieska. Autorzy opracowania (z BULiGL)  przedstawili stan ochrony, zagrożenia i propozycje działań ochronnych. Oprócz leśników z LP byli przedstawiciele BPN z dyrektorem Parku i kilkoro samorządowców. Dość licznie reprezentowane były środowiska organizacji pozarządowych.

Brakowało przedstawicieli środowisk naukowych z Białowieży (np. nie było nikogo z IBS chociaż problemy związane z gatunkami dużych ssaków były poruszane przy okazji propozycji zapisów w planie zadań ochronnych). Większość dyskusji dotyczyła problemu ze zbiorowiskami, w których nie wszystkie procesy są zgodne z naszymi oczekiwaniami. Sporo słów padło na temat świetlistej dąbrowy, choć zdania co do jej utrzymywania/odtwarzania były podzielone. Przedstawiciel PTOP rozważał nawet wożenie krów na miejsca gdzie ich aktywność pomogłaby w stworzeniu takiego typu lasu :). Przedstawicielka samorządu gminy Hajnówka dramatycznie nakreśliła brak szansy rozwoju regionu z powodu ochrony przyrody, która jest prowadzona w oparciu o przestarzałe dane lub brak danych. Znaczna część dyskusji dotyczyła pomagania przyrodzie, która niekoniecznie postępuje zgodnie z oczekiwaniami człowieka! np. zbyt dużo w niektórych gniazdach jest klonu, w innych miejscach z kolei nie odnawia się należycie dąb itd.  Na szczęście człowiek przebudowuje gniazdami te pomyłki przyrody (a jest to sposób o wiele lepszy od zrębowego) i sukcesywnie wkraczają gatunki właściwe, które w takich miejscach powinny być. Wiesław Walankiewicz przestrzegał przed przekształcaniem (przez grodzone nasadzenia) grądów w las dębowy, bo takich lasów jego zdaniem w Polsce i Europie mamy mnóstwo. W odpowiedzi wyjaśniono, że dąb jest sadzony dlatego, że sam nie chce się odnawiać tak, jak powinien. Usłyszeliśmy zapewnienie, że docelowy skład drzewostanu, po latach zabiegów prowadzonych w Puszczy, będzie taki, jaki być powinien i przypieczętuje te dziesięciolecia wysiłków pomagania niesfornej przyrodzie. Obserwuje się bardzo złą sytuację z jesionem, który wycofuje się i w siedlisku gdzie być powinien zostaje dominowany przez olszę.

Poruszono też problem definicji drzewostanów ponadstuletnich (dla których obowiązuje zakaz wycinania) – bo nie wiadomo, czy chodzi o wiek 100 lat kiedy przed 13 laty dyrektor LP wydał to zarządzenie, czy o wiek obecnie? Czy chodzi tylko o te stuletnie drzewa czy i o inne, czy wreszcie jaki procent starych drzew wystarczy, by drzewostan uznać za stuletni? A co z gatunkami światłożądnymi, które wybierają szlaki zrywkowe, czy tworzyć nowe szlaki zrywkowe? Poruszono problem deglomeracji i upadku rolnictwa – choć Roman Kalski z PTOP przypomniał samorzadowcom, ze ten proces nie ma nic wspólnego z ochroną czegokolwiek. Pani z samorządu Hajnówki narzekała, że przez ekologię nie można wybudować koło Puszczy dużego zakładu przemysłowego, ktoś inny miał pretensję o zapis nt. usuwania starych świerków. Z przyrodą są same kłopoty: ryś podobno potrzebuje martwych drzew, żeby mógł się skradać, ale martwe drzewa ograniczają populację sarny – głównej ofiary rysia, jak słusznie ktoś zauważył! Więc nie da się wszystkim dogodzić...  Pszczelarz powtarzał, jak to przez pokolenia jego przodkowie nie zniszczyli tego.. i pytał retorycznie: „Jak to jest?” i dodał, że przy drogach stoją drzewa – „Mają zabić człowieka? Jak to jest?” Przypomniał, że teraz pali się węglem, bo nie usuwa się martwych drzew, a węgiel tak przecież szkodzi Puszczy. Ktoś dodał, ze chmury dymu węglowego płyną też nad Puszczę ze Śląska! Adam Bohdan z Pracowni zaproponował wizję lokalną w kwestiach spornych, ale natychmiast padła odpowiedź: „Na własny koszt!”. Ktoś z samorządowców wyjaśnił, że na miejscu pokornikowym w parku narodowym wchodzą drzewa lekkonasienne i las traci naturalny charakter. Potrzebna jest mądra ingerencja człowieka! Autor planu zauważył, że wycinanie drzew z pachnicą dębową ma podobnie marginalne znaczenie jak grodzenie upraw dla żubra. Andrzej Antczak zwrócił uwagę, że nawet likwidacja miejsca żerowania pachnicy nie ma większego znaczenia, bo owad przenosi się na nowe siedlisko obok.  Przemysław Chylarecki przestrzegł jednak, ze taka sytuacja może mieć miejsce tylko przy idealnie prowadzonej, perfekcyjnej gospodarce, gdy dynamika siedlisk powoduje, że jak w jednym miejscu wycinamy, w innym siedlisko się odnawia... Pszczelarz przypomniał, ze Puszcza nie "zgrabowiała", bo człowiek wycinał grab na węgiel i potaż, oraz przypomniał, że to żywe drewno jest wartościowe, a nie to zgniłe...

I jeszcze długo można by cytować z nagrań, ale chcę zakończyć pozytywnie i poważnie: „Preferowane jest przede wszystkim odnowienie naturalne” i jeszcze podziękowanie dla LP  za przygotowanie także wegetariańskiego posiłku.