O czym mówiono na spotkaniu dotyczącym ochrony obszaru Puszczy

Dnia 11 maja br. odbyło się drugie spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy w sprawie Planu Zadań Ochronnych dla obszaru Natura 2000 (na obszarze Puszczy Białowieskiej). Dzisiaj dostaliśmy relację z tego spotkania, napisaną przez przedstawiciela organizacji pozarządowej Pracowni na rzecz Wszystkich Istot. Oto ta relacja: 

Ponieważ zaproszenia do wielu interesantów (m.in. OTOP, Klub Przyrodników) wpłynęły dzień przed lub w dniu spotkania, byłem jedynym przedstawicielem organizacji pozarządowych działających w koalicji dla Puszczy Białowieskiej.

Organizatorzy zaistniałą sytuacje tłumaczyli tym, że na ich portalu od dłuższego czasu widniała informacja o spotkaniu, jednak widocznie nie wszyscy mają czas na bieżąco śledzić portal BULiGL i zamieszczenie informacji na tym portalu nie stanowi skutecznego poinformowania członków Zespołu Lokalnej Współpracy. Omawiając wyniki inwentaryzacji chrząszczy saproksylicznych przedstawiciel BULiGL skrytykował metodykę inwentaryzacji pachnicy dębowej na podstawie odchodów, uzasadniając to długim okresem rozkładu odchodów, oraz ich podobieństwem do ekskrementów innych próchnojadów. Jego zdaniem pachnica powinna być inwentaryzowana z wykorzystaniem pułapek feromonowych. Jednak metoda inwentaryzacji pachnicy na podstawie odchodów jest aktualnie stosowana powszechnie w Europie i została wskazana w zleconym przez Ispekcję Ochrony Środowiska podręczniku do monitoringu tego gatunku, w którym również ujęto klucz do oznaczania odchodów (Andrzej Oleksa 2010). Jak dotąd metoda feromonowa była w naszym kraju bardzo rzadko stosowana i bez wątpienia jest mniej precyzyjna, ponieważ może wabić osobniki z dużych odległości. Ponadto zastosowanie tej metody w rozległym kompleksie Puszczy wymagałoby zaangażowania bardzo licznego zespołu i uzyskania zgody na inwazyjne metody badawcze, do jakich należy odłów gatunków chronionych. W terenie wykonawcy Planu Zadań Ochronnych wskazali lasy, które obecnie wyglądają jak bory, choć wcześniej zostały zakwalifikowane przez prof. Sokołowskiego jako grądy, oraz łęgi jesionowe, które po zamarciu jesionu zgodnie z typologią leśną będą musiały być przekwalifikowane na inne siedliska – głównie olsy, które nie są objęte ochroną w ramach dyrektywy siedliskowej. W trakcie spotkania pojawiła się propozycja by w ramach Natury 2000 chronić głównie siedliska, co powinno też zapewnić przetrwanie gatunkom, będącym przedmiotem zainteresowania UE. W odniesieniu do gatunków związanych z martwym drewnem zaproponowano nieoficjalnie ich ochronę w istniejących rezerwatach połączonych korytarzami ekologicznymi. Taki pomysł jest zdecydowanie nieadekwatny do potrzeb, ponieważ wiele stanowisk puszczańskich gatunków ”naturowych” znajduje się również poza rezerwatami, a Dyrektywa Siedliskowa kategorycznie zakazuje pogarszania stanu i niszczenia miejsc ich rozrodu i występowania. Wykonawcy PZO nie byli w stanie odpowiedzieć na pytanie - jakie zestawy wskaźników niezbędne do oceny struktury i funkcji siedlisk gatunków zostaną wykorzystane przy tworzeniu PZO. Niektóre gatunki mają opracowane podręczniki do monitoringu (wraz ze wspomnianymi wskaźnikami), jednak dla wielu gatunków takie wskaźniki nie zostały jeszcze opracowane, pomimo zobowiązania GDOŚ, iż zostaną one przez tę instytucję dostarczone.
Leśnicy skupiali się głównie na zagadnieniach drugorzędnych – problematyce ochrony siedlisk nieleśnych, co zostało zauważone i skrytykowane przez innych uczestników spotkania. Przedstawiciel Nadleśnictwa Białowieża w RDLP, specjalny pełnomocnik dyrektora Ziemblickiego do spraw Puszczy Białowieskiej, optował za jak najbardziej ogólnymi zapisami dotyczącymi miejsc wykonania planowanych zabiegów ochronnych. Takie zapisy byłyby w sposób oczywisty niezgodne z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie tworzenia Planu Zadań Ochronnych Natura 2000, które nakazuje wskazanie konkretnego obszaru lub miejsca realizacji działań ochronnych. Brak konkretnych zapisów w PZO w żaden sposób nie rozwiąże również problemów z ochroną gatunkową, z jakimi borykają się aktualnie nadleśnictwa Puszczy Białowieskiej. Dnia 19 maja w siedzibie Białowieskiego Parku Narodowego odbędzie się konferencja: Zróżnicowanie form ochrony ekosystemów na Obszarze Natura 2000 „Puszcza Białowieska” w planowaniu urządzeniowym – organizowana przez białostocką RDLP i białostocki oddział BULiGL, na której zostaną przedstawione m.in. oczekiwania organizacji pozarządowych dotyczące ochrony Puszczy Białowieskiej.
Adam Bohdan